Škotska je od ranog srednjeg veka sve do 1707. godine bila nezavisna kraljevina. Od tada pa do danas, konstitutivna je zemlja Ujedinjenog kraljevstva Velike Britanije. U istorijskim spisima prvi put se pominje još u vreme Rimskog carstva. Iako mnogo puta napadana, Škotska je rimskim legijama koje se nikako nisu snalazile u brdovitom škotskom krajoliku ostala neosvojiva.
Škotka zauzima trećinu ostrva Velika Britanija, a u njen sastav ulazi još 800 manjih ostrva. Samo se na jugu naslanja na kopno Engleske, dok je sa ostalih strana opkoljena morem. Ovo je zemlja zelenih brda, velikih dolina i jezera. Svojom netaknutom prirodom privlači mnoge turiste, a i filmke reditelje, jer ovakvi predeli se, uprkos kiši i magli, retko gde na svetu sreću.
Srasli sa škotskim pejzažima, skladno ukomponovani sa njenim očaravajućim jezerima i strmim liticama, bajkoviti škotski dvorci su među najpoznatijima u svetu. Smatra se da je u Škotskoj nekada bilo skoro 3000 dvoraca što je zaista impozantan broj za ovako malu zemlju. Svaki od njih predstavlja važan deo škotske istorije, svedočeći o životu kraljeva, kraljica i aristokratije. Ovde ćemo predstaviti samo neke od njih.
Dvorac Urquhart
U čarobnom ambijentu jezera Loch Ness, na zelenom brežuljku okruženom šumom danas se nalaze ruševine ovog dvorca iz XIII veka. Njegov strateški položaj na jezeru govori da je tokom svoje istorije bio poprište mnogih sukoba. U sukobu 2 škotska klana u XVI veku dvorac je opljačkan i razrušen. Danas je jedan od najposećenijih u Škotskoj prvenstveno zbog prirodnog okruženja u kojem se nalazi i legende o čudovištu iz Loch Nessa.
Dvorac Ballindalloch
Nalazi se u središtu regije Speyside, poznatoj po viskiju. Izgrađen je u XVI veku, ali je tokom vremena menjao svoj izgled. Jedan je od najromantičnijih dvoraca Škotske poznat još i kao “Biser severa”. Dvorac okružuju brižno održavani raskošni vrtovi. Podjednako je impresivan spolja i unutra. Tokom letnjih meseci otvoren je za posetioce
Dvorac Culzean
Smešten je na litici na zapadnoj obali Škotske, okružen bujnom šumom i čarobnim vrtovima. Ovo utvrđenje nepravilnog oblika sagradila je porodica Kennedy krajem XVI veka. U jednom njegovom delu danas se organizuju svadbene svečanosti.
Dvorac Cawdor
Nalazi se 20km istočno od grada Invernessa. Ovaj dvorac iz XIV veka započet je kao kula. Zid, gornji spratovi i masivna gvozdena kapija dograđeni su sredinom XV veka. Omiljen je među turistima zbog svojih predivnih vrtova. Između ostalog ima golf igralište i prostor za piknik.
Veruje se da u dvorcu žive 2 duha. Jedan je duh plave dame u plavoj somotnoj haljini, a drugi John Campbell, prvi Lord od Cawdora.
Dvorac Dunnottar
Smešten je na stenovitom rtu istočne obale u blizini gradića Stonehaven. Ovo srednjovekovno utvrđenje, danas ruinirano, zbog njegovog položaja na vrhu litice svake godine osvajaju brojni turisti. Do utvrđenja vodi veliki broj stepenica, koje bez dobre kondicije nije lako savladati.
Dvorac Balmoral
Nalazi se na severu Škotske u blizini grada Aberdina. Promenio je mnoge vlasnike pre nego što ga je princ Albert kupio za kraljicu Viktoriju 1852. godine. Od tada on predstavlja rezidenciju kraljevske porodice. Posle kraljičine smrti imanje je pripalo kralju Edwardu II, a posle svakom narednom kraljevskom nasledniku. Zbog svoje grandioznosti i lepote, kraljica ga je zvala “sav taj raj”. Delovi dvorca dostupni su turistima za obilazak.
Dvorac Inveraray
Izgrađen je u XVIII veku, a nalazi se na obali jezera Fyne na zapadu Škotske. Prekrasna fasada i još lepši enterijer upotpunjeni zelenim, delimično šumovitim brežuljcima celokupnu sliku dvorca čine bajkovitom. Ovde su snimane mnoge drame i serije, a najpoznatija od njih Downton Abbey.
Dvorac Glamis
Smešten je u istočnom delu zemlje, u blizini istoimenog gradića. Kraljica Elisabeth je ovde provela veći deo svog detinjstva, a princeza Margaret je tu i rođena. Dvorac je do danas ostao u vlasništvu porodice, a celo imanje obuhvata 14000 hektara vrtova, farme i šuma.
Zanimljivo je pomenuti da se u ovom dvorcu odvija radnja Šekspirovog Macbetha.
Za dvorac se vezuju i mnoge legende. Smatra se da je porodična kapela ukleta od strane Sive dame, za koju se pretpostavlja da je duh Janet Douglas koja je spaljena na lomači na brdu pored dvorca pod optužbom da je otrovala kralja. Tu je i duh crnog sluge koji je pre 200 godina zlostavljan. On redovno posećuje kamenu klupu ispred kraljičinih odaja.
Dvorac je otvoren za posetioce u pratnji vodiča.
Dvorac Edinburgh
Ovaj dvorac godišnje poseti skoro million ljudi, i ako izuzmemo londonsku kulu, najposećeniji je spomenik u Velikoj Britaniji. Jedan je od retkih dvoraca podignut u urbanom središtu – Edinburghu. Jedinstven je primer škotske arhitekture, ideologije i vojne važnosti kroz istoriju.
Podignut je visoko na ostacima ugašenog vulkana kako bi bio vidljiv kilometrima iz svih smerova i tako neprijatelje odvraćao od napada. Dvorac je danas u vlasništvu škotske države.
Dvorac Stirling
Nalazi se u mestu Stirling u središnjem delu zemlje i ima veliki istorijski značaj za Škote. Upravo ovde je William Wallace izvojevao čuvenu pobedu nad Englezima, baš na mostu Stirling gde se danas nalazi njegova monumentalna statua. Do XVI veka smatran je umetničkim središtem, a mnogim kraljevima je bio dom. U ovom dvorcu krunisana je kraljica Marry I.
Dvorac Eilean Donan
Ovaj dvorac datira još iz VI veka, a ime je dobio po keltskom svecu koji je ovde pogubljen. Smešten u nestvarno lepom prirodnom ambijentu, na malom ostrvu koje je kamenim mostom povezano sa kopnom, predstavlja najpoznatiji i najfotografisaniji dvorac u Škotskoj. U njemu su snimani filmovi Highlander i Svet nije dovoljan iz Bondovog serijala.
Dvorac Dunrobin
Nalazi se u severoistočnom delu Škotske, u blizini mesta Golspie. Bio je sedište jedne od najstarijih grofovskih porodica, vojvoda od Sutherlanda. Izgrađen je u XVII veku i tokom svog postojanja 2 puta je doživeo izmene. U sklopu dvorca je muzej i predivan vrt sa pogledom na more. U dvorcu danas živi grofica od Sutherlanda, a za posetioce je otvoren od aprila do oktobra.
Postoji legenda prema kojoj je u XIV veku kćerka Earla od Sutherlanda bila zaljubljena u čoveka kojeg je njen otac smatrao nedostojnim svoje kćeri. Kako bi spečio kćerku da pobegne i uda se za ovog čoveka, on ju je zaključao na tavanu dvorca. Devojka je pri pokušaju da pobegne, spuštajuć se niz konopac, pala i poginula, a kažu da njen duh i danas luta najvišim spratovima dvorca. Veruje se da je baš ovaj dvorac poslužio kao inspiracija za onaj iz Uspavane lepotice.
Dvorac Craigievar
Ovo sedmospratno zdanje roze boje nalazi se oko 40km zapadno od Aberdina. Izgrađeno je 1620. godine. Iako je prvobitno dvorište bilo opasano zidom sa kulom na svakom ćošku, od kojih se jedna očuvala do danas, dvorac nije građen u odbrambene svrhe, već da bi služio kao rezidencija.
Bio je izuzetno luksuzno opremljen, a njegova unutrašnjost do danas nije menjana. Unutra se može videti velika galerija sa kaminom, muzička galerija, likovno atelje, tajno stepenište, kraljičina soba i još mnogo toga. Dvorac je danas u vlasništvu države.
Dvorac Floors
Kao najveći danas naseljeni dvorac, ovo velelepno zdanje je dom vojvode i vojvotkinje od Roxburgha. Smešten je pored reke Tweed, skoro na samoj granici sa Engleskom. Sagrađen je u prvoj polovini XVIII veka za prvog vojvodu od Roxburgha. Tokom svog postojanja dvorac je 2 puta značajnije menjan i dograđivan. Danas u njemu postoji bogata kolekcija umetničkih dela, kolekcija porcelana i riznica sa dragocenostima.
Dvorac Caerlaverock
Ovaj dvorac iz XIII veka osoben je zbog svog trougaonog oblika i širokog i dubokog kanala koji ga okružuje. Nalazi se na škotsko-engleskoj granici, zbog čega je svedok brojnih sukobljavanja ova 2 naroda što je na kraju rezultovalo rušenjem dvorca. Njegove ruševine danas su popularna turistička destinacija.
Pored kilta i gajdi, možemo reći da su i dvorci deo bogate škotske tradicije i kulture. Kao svedoci burne istorije i vekovne borbe za slobodu i nezavisnost oni vešto čuvaju mnoge porodične tajne i intrige, ali i prepričavaju legende novim naraštajima, čuvajući tako od zaborava priče koje nisu zapisane u knjigama.
Autor teksta: Danica Utješinović
